Scherzo to gatunek muzyczny, który swoją nazwę zaczerpnął z języka włoskiego i oznacza „żart”. Może występować samodzielnie lub jako część utworu cyklicznego takiego jak sonata czy symfonia. Scherzo można pomylić z menuetem, choć jest grane w szybszym tempie. Często stosuje się w nim rytm synkopowy i rozwiniętą artykulację. Zazwyczaj grany jest w metrum ¾ i ma budowę trzyczęściową: ABA. Najbardziej znane scherza wyszły spod pióra Felixa Mendelssohna-Bartholdy „Scherzo G”, Johannesa Brahmsa „Capriccio” (kaprys) oraz Fryderyka Chopina – cztery scherza, o których więcej za chwilę.
Fryderyk Chopin zmienił jednak charakter pierwszego swego scherzo, które nazwał Scherzo opus 20. Gatunek ten powinien charakteryzować się lekkością i wesołością, tymczasem u Chopina ma się do czynienia z kompozycją w tonacji h-moll, a utwór przeznaczony jest wyłącznie na 
fortepian. Utwór ten polski kompozytor zadedykował Thomasowi Albrechtowi. Pierwsza, początkowa wersja dzieła powstała w roku 1831 w Wiedniu. Dopiero w następnym roku Chopin zdecydował się na dopracowanie op. 20, by utwór mógł się ukazać drukiem. I tak wersja pozwalająca na publikację nut ukazała się na przełomie lat 1834/1835. Utwór nie jest prosty do zagrania, co między innymi rzutowało na tak długą przerwę między jego skomponowaniem a opublikowaniem. Jako ciekawostkę należy wskazać, iż kompozycja ta, podobnie jak trzy scherza pozostałe, znajduje się w programie eliminacyjnym oraz w I i II etapie Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina.
Pierwsza część dzieła charakteryzuje się frenetycznym rytmem. Druga część przywołuje elementy kolędy „Lulajże Jezuniu”, co niewątpliwie świadczy o przywiązaniu Chopina do kultury i tradycji polskiej, a także może mówić o ogromnej tęsknocie autora do Polski. W utworze nie ma charakterystycznego humoru, radości, jakie powinny być ujęte w scherzo czyli żarcie. Wręcz przeciwnie. Słynny kompozytor i pianista, Robert Schumann, recenzując scherzo op. 20 napisał „W co ma się przystroić powaga, jeśli już żart przyobleka się w ciemne welony?”. Oczywiście Schumann niezwykle cenił twórczość Chopina. Wystarczy wspomnieć o jego recenzji dzieła „Wariacja op.2”, o której powiedział „Panowie, czapki z głów, oto geniusz”. A przeciętne wykonanie scherzo op. 20 trwa ok 9 minut.
Scherzo op. 31 powstało i zostało wydane w 1837 roku. Kompozytor zadedykował je Adele de Fuerstenstein. W tym dziele można zauważyć 
kontrast smutnych, posępnych barw z jasnymi, radosnymi wzlotami. Całość ma charakter zbliżony do sonaty. Podobnie jak opus 20, scherzo op. 31 wymaga niezwykłej wrażliwości grającego. Należy je grać subtelnie i z dużym wyczuciem.
Scherzo op. 39 to utwór posępny i melancholijny. Stworzony na Majorce na przełomie lat 1838 i 1839, zadedykowany uczniowi Chopina, Adolfowi Gutmannowi. Wydano je w 1840 roku, gdy uzyskało ostateczną formę. Można w nim odnaleźć fragmenty staccato.
Ostatnim Scherzo op. 54 powstało na przełomie 1841 i 1842 w Nohant i w Paryżu. Ten utwór został zadedykowany uczennicy Jeanne de Caraman, a wydane zostało w 1843 roku. Mamy tu do czynienia z częstymi powtórzeniami nawiązującymi do formy ronda, wariacyjne powtarzanie motywu tematu głównego.
Dodaj komentarz