Kiedy słyszy się słowo „ballada” od razu na myśl przychodzi utwór literacki, najczęściej związany z epoką romantyzmu, Mickiewiczem czy Słowackim. Tymczasem ballada jest także gatunkiem muzycznym, którego początki sięgają średniowiecza i muzyki dworskiej. Te śpiewane przez trubadurów utwory były często bardzo rozbudowane w tekst, a śpiewającemu towarzyszyły inne instrumenty muzyczne. Ich najczęstszym tematem przewodnim były epickie historie miłosne lub opowieści o wielkich czynach bohaterów. Po dziś dzień można spotkać balladę w wersji rockowej czy jazzowej.
Chopin jednak nadał balladzie nowatorski charakter. Jego ballady są jednoczęściowymi i rozbudowanymi dziełami zaliczanymi do kanonu literatury fortepianowej. Ballady polskiego kompozytora pokazują jednak jego własną, romantyczną koncepcję formy muzycznej. Można 
odnaleźć w nich nowe środki ekspresji, które doskonale wpisują się w estetykę epoki romantyzmu.
Fryderyk Chopin jest autorem czterech ballad, które tworzą zupełnie nowy gatunek ballad fortepianowych, instrumentalnych. Do tej pory na salonach królowała ballada wokalna. Czerpiąc właśnie ze średniowiecznych dzieł Machaut’a czy romantycznych Schubert’a śpiew młodych arystokratów umilał wieczory balowe czy spotkania towarzyskie. Chopin zrewolucjonizował ten gatunek pozbawiając go wokalu, a nadając emocjonalny charakter samej melodii fortepianowej. Sama ballada jako gatunek literacki odcisnęła swoje piętno na kompozycjach polskiego artysty. Badacze twórczości i biografowie uważają, że największy wpływ na twórczość Chopina miały ballady Mickiewicza, choć w obiektywnych dokumentach oraz faktach z życia kompozytora trudno jest się doszukać konkretnych dowodów na potwierdzenie tej tezy.
Chopin stworzył cztery utwory, które określane są mianem ballad fortepianowych. W kolejności powstania są to Ballada g-moll op. 23, wydana w 1836 roku, Ballada F-dur op. 38, wydana w 1840 roku, Ballada As-dur op. 47 wydana w 1841 roku i Ballada f-moll op. 52 wydana w 1843 roku. Dzieła te charakteryzują się epickością i dramatyzmem, które łączy kompozytor z elementami lirycznymi. Ich forma jest swobodna, wolna od 
klasycznych norm, które są indywidualne i niepowtarzalne w każdym z utworów. Wspólnym mianownikiem ballad chopinowskich jest ich narracyjny charakter, który często poprzedzany jest wstępem. Ważną rolę pełnią także kody jako kulminacja formy i ekspresji. Wyraźnie odczuwa się także oddziaływanie formy sonatowej, która przejawia się w postaci kontrastu tematycznego i pracy technicznej.
Dzięki swemu geniuszowi i niezwykłemu talentowi, Chopin stał się mistrzem ballad instrumentalnych. W kolejnych latach niewielu zdecydowało się go naśladować, choć znaleźli się dość odważni kompozytorzy, którzy chcieli zmierzyć się z nieosiągalnie zawieszoną poprzeczką. Zalicza się do nich między innymi Ferenca Liszta, Johannesa Brahmsa, Gabriela Fauré, Juliusza Zarębskiego czy Claude’a Debussy’ego.
Dodaj komentarz